Lubelszczyzna jest jednym z najcenniejszych przyrodniczo regionów kraju. Można tu podziwiać mozaikę różnorodnych ekosystemów zachowanych w stanie bliskim do naturalnego. W naszym regionie występują liczne rzadkie i zagrożone gatunki roślin i zwierząt, w tym wiele występuje w Polsce wyłącznie na Lubelszczyźnie!

Głównym narzędziem badawczym będą nowoczesne nadajniki (loggery) GPS. Te niewielkie, zakładane na nogę ptaka urządzenia spełniają kilka funkcji. Przede wszystkim dzięki odbiornikowi GPS zbierają dane o lokalizacji ptaka w dowolnym zakątku świata. Dodatkowo pozyskiwane są dane środowiskowe, takie jak temperatura i natężenie światła, oraz behawioralne, czyli mówiące o ruchu zwierzęcia (akcelerometr).

W ramach projektu planuje się założenie nadajników u ptaków młodocianych oraz dorosłych. Każda z tych grup wymaga innej metodologii działań, ale dostarcza też odrębnych danych.
Należy nadmienić, że ptaki młodociane w pierwszym roku życia cechują się wyższą śmiertelnością niż osobniki dorosłe.

Odbiorniki telemetryczne umożliwią więc ciągłe śledzenie ptaków, co pozwoli na poznanie wielu aspektów dotyczących wykorzystywania siedlisk odwiedzanych w okresie pisklęcym i potem w trakcie dyspersji polęgowej i wędrówki. Dzięki szczegółowej analizie tych miejsc wiedza o wymaganiach siedliskowych gatunku w ciągu całego cyklu rocznego będzie znacznie bogatsza. Istotne będą również informacje o zagrożeniach żurawi nie tylko na lęgowiskach, ale też na trasach przelotu (jeśli np. trasa wędrówki ulega niespodziewanej zmianie albo przebiega przez szczególnie niebezpieczny rejon) oraz zimowiskach.

Żurawie wędrują stadnie, więc możliwe będzie ustalenie kluczowych miejsc przystankowych (ang. stopover sites) wykorzystywanych w okresie migracji i zimowania. Szczególnie cenne będą dane o lokalizacji pierzowisk, noclegowisk i terenów żerowiskowych. Wyjątkowe mogą być dane dotyczące wieloletniej żywotności nadajników wyposażonych w panele słoneczne.
Żurawie przystępują do lęgów w wieku 4-6 lat, prowadząc do tego etapu koczowniczy tryb życia. Jest duża szansa, że dowiemy się, gdzie gniazdują żurawie wyklute w miejscach schwytania, czyli jak wygląda ich przywiązanie do miejsc lęgowych (tzw. filopatria) i na ile ochrona żurawia w danym miejscu przekłada się na ochronę ptaków w tych konkretnych miejscach w przyszłości.

Interesujący jest też aspekt obejmujący okres między uzyskaniem lotności a pierwszym gniazdowaniem. Znając miejsce, gdzie przebywają ptaki, możliwe będą obserwacje bezpośrednie przez lornetkę lub lunetę. Będzie to cenne uzupełnienie tych danych, mające na celu ustalenie wielkości grup (których częścią są ptaki wyposażone w nadajniki), szczegółów dotyczących miejsc żerowania i nocowania.

Poznanie tras wędrówki jesiennej i wiosennej oraz miejsc zimowania umożliwi nawiązanie współpracy i dialog z przyrodnikami i naukowcami z innych krajów, co dodatkowo przyczyni się do wypracowania kompleksowego planu ochrony tego gatunku w szerszej skali. Analiza obserwacji związanych z miejscami żerowania w czasie okresu lęgowego oraz poza okresem lęgowym umożliwi dostarczenie unikalnych danych niezbędnych dla opracowania planu ochrony terenów preferowanych przez ten gatunek, co wiąże się również z ochroną siedlisk podmokłych oraz utrzymaniem odpowiedniego poziomu wody.

Mając pełne dane o wybranych osobnikach z populacji lubelskiej żurawia oraz znając zagrożenia i możliwości ochrony, można będzie prowadzić działania mające na celu utrzymanie stabilnego trendu populacji żurawia na terenie województwa lubelskiego.

Poza pozyskiwaniem danych z loggerów GPS będą prowadzone kontrole terenowe mające na celu zlokalizowanie miejsc gniazdowania i ocenę stanu poleskiej populacji żurawi.

Istotnym elementem projektu będzie również analiza historycznych danych gromadzonych przez lata przez pracowników Poleskiego Parku Narodowego.

Realizacja celu edukacyjnego projektu polegać ma na podnoszeniu wiedzy mieszkańców województwa lubelskiego na temat biologii oraz zagrożeń populacji żurawia.

W ostatnich latach w obrębie województwa lubelskiego coraz częściej możemy obserwować żurawie, jak żerują na otwartych polach uprawnych. Zjawisko to może generować konflikty społeczne na styku gospodarka człowieka – ochrona gatunku. W celu jego rozwiązania zaleca się podnoszenie świadomości ekologicznej oraz stworzenie kompleksowego systemu rekompensat finansowych dla rolników, w tym wspierania przede wszystkim lokalnych społeczności mieszkających w obrębie ostoi żurawia.

Głęboko wierzymy, że przybliżenie społeczeństwu wiedzy o biologii, zwyczajach i siedliskach żurawi pomoże w kreowaniu potrzeby ich ochrony oraz będzie miało realny wpływ na zminimalizowane zagrożenia pochodzenia antropogenicznego.

Realizacji celów edukacyjnych i społecznych służyć będzie szereg działań medialnych:

Strona internetowa „Wędrówki lubelskich żurawi”, prezentująca ciekawe informacje na temat lubelskich żurawi. Sukcesywnie prezentowane będą też dane pozyskane z loggerów GPS, co da możliwość śledzenia trasy wędrówki lubelskich żurawi.

Fanpage „Wędrówki lubelskich żurawi” na portalu Facebook, którego celem będzie budowanie społeczności miłośników lubelskich żurawi.

Możliwość obserwowania żurawi w ich naturalnym środowisku bez potrzeby wychodzenia z domu. Służyć ma temu popularna w ostatnich czasach technologia kamer internetowych i streamingu w mediach społecznościowych. Dzięki umieszczeniu kamery bezpośrednio na poleskim noclegowisku żurawi, będzie można podglądać ich zachowania na portalu Youtube, FB i stronie internetowej. Trzeba nadmienić, że jest to działanie pionierskie, ponieważ wymaga doboru odpowiedniego miejsca umieszczenia kamery i pokonania licznych barier technicznych, jak autonomiczne zasilanie i dostęp do Internetu z dala od miejsc zamieszkanych.

Pozytywnego rozgłosu żurawiom i projektowi ma nadać również konferencja prasowa i współpraca z mediami.

Żuraw jest symbolem Poleskiego Parku Narodowego oraz lubelskiej części Polesia. Jest to gatunek charyzmatyczny i parasolowy dla ekosystemów podmokłych. Głęboko wierzymy, że żuraw będąc gatunkiem charakterystycznym dla naszego unikalnego regionu, mógłby stać się ptasim ambasadorem Lubelszczyzny.