Publikacje naukowe opracowane w ramach projektu „Wędrówki Lubelskich Żurawi” stanowią fundament działań zmierzających do dogłębnego poznania lubelskiej populacji żurawi zwyczajnych i są kluczowe w podejmowaniu dalszych kroków ochronnych. Choć projekt ma także istotne walory edukacyjne i pełni rolę promującą przyrodnicze bogactwo regionu, jego głównym celem jest zdobycie precyzyjnych i aktualnych danych o migracjach, zachowaniach oraz zagrożeniach, które dotykają populację żurawi w tym rejonie Polski.

Od początku projektu w 2021 roku zespół badawczy koncentruje się na zbieraniu i analizie informacji, które pozwolą na kompleksowe zrozumienie, jak zmieniają się siedliska, jakie trasy wybierają ptaki podczas migracji, a także jak wpływają na nie zmiany klimatyczne i rozwój gospodarczy regionu. Publikacje prezentują wyniki monitoringu oraz szczegółowe opracowania dotyczące sezonowych przelotów, liczebności i kondycji populacji, które razem tworzą obraz obecnej sytuacji żurawi na Lubelszczyźnie.

Zgromadzone dane posłużą nie tylko do pogłębienia wiedzy, ale również do stworzenia długofalowego planu działań ochronnych, który będzie uwzględniał zmieniające się warunki i potrzeby tego gatunku. Opracowania naukowe projektowane w ramach „Wędrówek Lubelskich Żurawi” mają również za zadanie zainspirować do dialogu i współpracy między różnymi instytucjami, co ma kluczowe znaczenie dla skutecznej ochrony żurawi. Celem publikacji jest wyznaczenie strategicznych kierunków, dzięki którym lubelskie żurawie będą mogły rozwijać się w zgodzie z otaczającym je środowiskiem i zyskać realne wsparcie na poziomie regionalnym i krajowym.

The Past, Present, and Future of the Common Crane (Grus grus) in Poland

Autorzy: dr hab. Marcin Polak, dr Romuald Mikusek

• Katedra Zoologii i Ochrony Przyrody, Instytut Nauk Biologicznych, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, ul. Akademicka 19, 20-033 Lublin, Polska
• Fundacja Dla Przyrody, Al. Spółdzielczości Pracy 36, 20-147 Lublin, Polska

Opublikowane w: Birds, październik 2024, 5(4), 671-684
Link do publikacji: https://doi.org/10.3390/birds5040046

Opis publikacji: Artykuł kompleksowo analizuje historię, obecny status i przyszłość populacji żurawia zwyczajnego (Grus grus) w Polsce. Stanowi on podsumowanie aktualnej wiedzy, obejmując zmiany populacyjne, dystrybucję i wyzwania ochronne tego gatunku. Polska, będąc trzecim co do wielkości obszarem lęgowym żurawi w Europie (poza Rosją), odgrywa kluczową rolę w ich ochronie. Autorzy przedstawiają znaczenie krajobrazów wodno-błotnych oraz zagrożenia wynikające ze zmian klimatu, intensyfikacji rolnictwa i zarządzania lasami. Publikacja wskazuje również potrzebę dalszych badań oraz strategii ochronnych mających na celu zabezpieczenie stabilności populacji w Polsce i całej Europie.

Streszczenie:

W Polsce jest wysoce prawdopodobne, że w minionych stuleciach żurawie (Grus grus) były szeroko rozprzestrzenione w całym kraju. W XIX wieku nastąpił szczególnie dramatyczny spadek liczebności krajowej populacji lęgowej, kiedy to żurawie wycofały się z wielu regionów. Obecnie gatunek ten zasiedla całą nizinną Polskę, omijając jedynie wyżyny i tereny górskie na południu kraju. Tempo wzrostu populacji w latach 2001-2018 wynosiło około 5% rocznie. Populacja lęgowa wzrosła dziesięciokrotnie w ciągu 30 lat od 1990 do 2020 roku. Wyniki Programu Monitoringu Ptaków w latach 2018-2020 pokazują, że liczebność żurawia ustabilizowała się, a siedliska zostały wysycone. W ostatnich latach liczebność par lęgowych w Polsce szacuje się na 23 000-30 000, podczas gdy w latach 2010-2012 było to 20 000-22 000, tj. 15% populacji europejskiej lub 19% populacji lęgowej w UE. Największe zagrożenia dla polskiej populacji żurawia wynikają przede wszystkim ze zmian siedliskowych i klimatycznych. Czynniki te są ze sobą nierozerwalnie powiązane. Eksperci alarmują, że ocieplenie klimatu, w połączeniu ze zwiększoną presją ze strony działalności człowieka, może w dłuższej perspektywie odwrócić ten trend i doprowadzić do spadku populacji żurawia w tej części Europy.

Słowa kluczowe: ochrona siedlisk, migracje, zmiany klimatyczne, populacja lęgowa, żuraw